Uitspraak 
Eerst maar even een mogelijke onduideliijkheid over de uitspraak wegnemen: shanty spreek je uit als ‘sjentie’ (vergelijkbaar met de uitspraak van ‘panty’).

Oorsprong 
Hoewel Van Dale zegt dat shanty een verbastering is van het Franse ‘chantez’ (zingen), is de oorspronkelijke betekenis van het woord shanty waarschijnlijk ‘negerhut’. Ook de schepen, die vroeger negerslaven vervoerden, werden shanty’s genoemd, naar de krottenwijken met negerhutten waar de slaven vandaan kwamen. Na afschaffing van de slavernij vonden veel van deze negers werk bij de koopvaardij en zongen daar hun liedjes. Deze songs werden door Europese zeelui (vooral Ieren en Engelsen) gemengd met bekende volksliedjes. Uit die combinatie zijn de zeemansliedjes ontstaan die we shanty’s noemen. Van veel shanty’s heeft de melodie een Afrikaanse oorsprong; de negerslaven hebben voor de overlevering ervan gezorgd.

Inhoud 
De zee vormde de inspiratiebron voor twee onbereikbare zaken, waar de zeeman van droomde en wild over fantaseerde: drank en vrouwen. Deze thema’s zijn in veel shanty’s terug te vinden. Shanty’s fungeerden als uitlaatklep voor een naar de huidige maatstaven beestachtig hard en eentonig bestaan. Er zijn van verscheidene liedjes dan ook minimaal twee versies: één die tijdens het werk op zee werd gezongen en één die werd gezongen als er ’vrouwvolk’ of hoog bezoek aan boord was. Ook kwam het wel voor dat de schunnige woorden in een lied niet werden gezongen maar gefloten. De tekst van shanty’s – zoals die vandaag de dag worden gezongen – is vaak nóg redelijk dubbelzinnig, maar desondanks bijna niet vergelijkbaar met de rauwe originelen van weleer.

Begeleiding 
Voor de instrumentale begeleiding gebruikte men in eerste instantie meestal een viool en/of een fluit. Vanaf de tweede helft van de negentiende eeuw kwam daar ook de trekzak of harmonica bij. Maar bij gebrek aan muziekinstrumenten werd ook wel geïmproviseerd met vaten, blikken en bestek.

Straffeloos zingen 
Lijfstraffen waren vroeger aan boord niet ongebruikelijk. Regel was echter, dat hetgeen je zong niet tegen je kon worden gebruikt. Zo zijn er teksten gemaakt over de slechte (werk)omstandigheden en over het gedrag van officieren. Matrozen zongen deze teksten om hun frustraties af te reageren, zonder dat zij daarvoor konden worden gestraft.

Soorten shanty’s 
Shanty’s zijn werk-ondersteunende liederen, dat staat ook al beschreven op de pagina over zeemansliederen, maar elk soort samenwerking aan boord vraagt zijn eigen ritme en tempo. Daardoor zijn er ook verschillende soorten shanty’s ontstaan, die er – bij de betreffende werksoort – voor zorgden dat iedereen op hetzelfde moment zijn kracht inzette. Voor de mannen was dat hard werken, maar een sterke tekst hield de stemming erin.

Lees meer over de verschillende soorten shanty’s